Dağınıklık bir sorun mu, ciddi misin?

Son derece dağınık bir yetişkin olarak bizim evdeki küçük insanın dağınıklığına azami tahammül göstermem gerekiyor aslında. Çocuk bu, ne görüyor ki ne uygulamasını bekliyorsun. Düzenli olmasını istiyorsan sen düzenli ol, değil mi? Değil, yani ben düzenli değilim. Bekliyor muyum? Evet bazen en azından dağınıklığını toplamasının kendi işi olduğunun bilincinde olmasını istiyorum. Ve ara sıra yardım edip "hadi beraber toplayalım" desem de çoğu zaman onun toplamasını bekliyorum. Vallahi işime de geliyor beklemek, sabrım sonsuz zira ben kendi totomu toplamaktan acizim. 

Ama bir şeyler döküldüğünde ya da çok ama çok yorgun olduğumda tahammülüm düşüyor.

Geçen yorgunluktan koltuğa yığılıp kaldığım gün, Arca salon halısına bir bardak sütü döktü. Söylene söylene, bağıra sinirlene temizledim halıyı. Gerginlik geçince geldi yanıma; "Sen neden benim işimi yapıyorsun annem? Benim temizlemem gerekirdi sütü" dedi. Nihohhahaha öğretmişim demek ki diye içten içe sevindiğimi inkar edemeyeceğim. 

Geçtiğimiz aylarda İzmirli annelerden bir uzman arkadaşım dağınıklık konusunda kısa bir bilgilendirme yazısını paylaştı bizimle. Bence oldukça faydalı, kendisinin izniyle paylaşıyorum ben de... 

Öyle bir çağda yaşıyoruz ki her şey sorun olarak algılanıyor ebeveynler ve yetişkinler tarafından, sınıfta konuştu, ayağa kalktı, kötü söz kullandı, yatağını toplamadı, masasını dağıttı..vb...liste uzar gider..maalesef çocuk olduklarını unutur olduk..Çocuğunun dağınıklığından şikayet etmeyen ebeveyn yok gibi(ben dahil:((. şimdi biraz silkelenip beyin fırtınası yapalım, çocuğumuzu değilse de bakış açımızı değiştirebiliriz belki...  Anneler genellikle çocuklarının etrafı karıştırmalarından, dağıttıklarından şikayet ederler. Çocuklar şu yönergeleri sık sık duyar: yerine koy!orayı elleme!onu karıştırma!otur şuraya!bıktım dağınıklıgından! vb..Tabii ki anneler iyi niyetli kaygılarla devamlı çocuklarının pesindedir ancak bebeklik evresini tamamladıktan sonra çocuk etrafı karıştırarak deneyim sağlayacaktır. Yapılan araştırmalara göre evdeki dağınıklık çocukların zeka seviyesi üzerinde dahi etkili. Yürümeye başladıktan sonra özellikle , çocuk etrafı karıştırarak deneyimler elde edebiliyor, özellikle 4 yaşını tamamlayana kadar çocuğun zeka gelişimi için annelerin çocuklarının ortalığı karıştırmalarına, evde hareketli olmalarına izin vermeleri önemli hale geliyor. Çocuk muhakkak enerjisini boşaltmak zorundadır.

Çocukların etrafı dağıtmalarında anneye biraz daha fazla iş düşmesinden başka hiçbir sakınca yoktur. annelerin buna göz yumması, çocuğun gelişimi açısından önemlidir. dağınıklıktan rahatsız olan annelerin çocuklarına kolayca dağıtabilecekleri bir oda ayırıp diğer odaların ise dağıtılmasına izin vermemeleri gerekir..

Sınırını bilmenin çocuğu mutsuz etmeyeceğini, aksine çocuğun kendisine ait dünyanın daha güvenilir bir yer olduğu şeklinde bir sınır çizeceğini ve onu mutlu edeceğini annelerin bilmesi gerekiyor. Etrafı karıştırırken de çocuklara belli sınırlar çizilmesi gerekli. aksi takdirde çocuk toplumda uyumsuz bir birey olarak yetişebilir.

acaba çocuğunuz mu dağınık yoksa siz mi fazla düzenlisiniz?

bazı ebeveynler kendileri dağınıklığa tahammül edemediği için çocukların da nasıl tahammül ettiğini anlamakta zorluk çekerler ve dağınıklık onlara ciddi bir sorun gibi görünür. anında düzen isterler ve bunu elde edemediklerinde de çocuklarına dağınık etiketini yapıştırıverirler. eğer sizin çocuğunuz da bu kategorideyse biraz esnek olmanızı ve yapıştırdığınız bu etiketi çıkarmanızı öneriyorum. aksi takdirde siz her ne kadar yeterli bulmasanız da kendine göre belli bir düzeni olan çocuğunuz zamanla gerçekten dağınık bir hale gelecektir. 

diğer kategori ise gerçekten dağınık olan çocukları kapsıyor. bazı çocuklar dağınıklık içinde kendilerine bir düzen kurarlar ve ortalık toplandığında düzenleri bozulur. aradıklarını bulamazlar. bu çocuklarının masalarının yataklarının dağınık olması onları rahatsız etmez ve anne babalarının da bu duruma müdahale etmelerini istemezler. kimi bireyler de etraflarında zaten sürekli ortalık düzenleyen birileri olduğu için dağınık olmayı öğrenmişlerdir ve zamanla bu onlara daha rahat geldiği için bunu alışkanlık haline getirmişlerdir. bu durumda da ebeveyn kendi öz eleştirisini yapmalı ve çocuğunu dağınıklığa iten hususun kendi müsamahası ya da sabırsızlığı olup olmadığına karar vermelidir. sebebin kendi davranışları olduğunu kabul eden ebeveyn geri adım atmayı denemelidir. 

sorunun önüne geçmek için ne yapmalıyız?

çocuklarınıza dağınık olma haklarını kullanabilecekleri bir mekan tahsis edin. bu mekan,odalar, çalışma masaları, veya dolapları olabilir.tahsis ettiğiniz bu mekana asla müdahale etmeyin. bu mekanı zaman zaman çocuğunuza yardımcı olmak amaçlı da olsa  toplamayın. çocuk bu mekanı istediği kadar dağıtsın o dağınıklığa kendisi katlanmalıdır. eşyaları zarar görebilir kıyafetleri dağılabilir.bu tamamen çocuğunuza ait bir sorumluluk olmalı. bunun dışında diğer aile üyelerinin de kullandığı mekanları toplamak şartı ile dağıtabileceklerini hatırlatın. bu kuralı aile içinde genelleyebilirsiniz veya oyun haline getirebilirsiniz. ailenin ortak kullandığı mekanlar da dağınık olursa ortalıkta duran bir eşya, aile üyeleri tarafından yok edilebilir. çok sevdiği bir eşyasından bir ay uzak kalmak çocuğunuzun pek hoşuna gitmeyecektir. bu yönetim çocukların yaşayarak öğrenmelerine zemin hazırlar.

Kaynak:

Mızgin Aslanoğlu

Uzman Psikolojik Danışman

Moral İlkadım Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi