antikapitalist monologlar

Çok değil, bundan otuz yıl önce hazır giyim bugünkü kadar yaygın değildi. Özellikle çocuklar için. Annem dikerdi giysilerimizi, ablandan küçülenler zaten sana kalır… Hatta hiç unutmam, anneannemlerin Akhisar’da Hashoca mahallesindeki müstakil evinin sokağında bir komşuları vardı. Evinin bodrum katında örme tezgahı vardı ailenin ve hazır triko gibi birer hırka ördürülmüştü bize orada. Belinin arkasında kuşak olan, yakalı, kırmızı nefis bir hırka. O kadar şanslıydım ki, kendimize ait olanlar küçülünce bir süre daha ablamdan kalanı da giymiştim. Annem yakasına üç tane inci işlemişti, çok zarifti. O hırkalarda kimselerde yoktu, özeldi. Üniversite yıllarına kadar annem bana elbiseler, bluzler dikmeye devam etti. Sonra konfeksiyon git gide ucuzlamaya başladı, ulaşılabilir, erişilebilir oldu. Bugün büyük mağaza zincirlerinin hemen hepsi çocuk koleksiyonu bile çıkarıyor. Ama ne var ki, herkes birbirinin aynı giyinir oldu. Partilerde pişti olursun ya hani, benim öyle birkaç entarim var, metroda bile pişti oluyorum.

Sadece giyimde değil, allah razı olsun Ford’dan beri hayatımızın her alanına giren “seri üretim” çılgınlığı mobilyalarımızda bile bizimle! Instagram’da birbirinin aynı, ikea kataloğu gibi evleri görünce hep Dövüş Kulübündeki “ikea boy” yergisi geliyor aklıma. Ve yargılayamıyorum, oldukça uygun fiyata hoş bir şeyler alabilmeyi mümkün kılan bir sistemin içindeyiz. (Kaliteli mi? Uzun ömürlü mü? ASLA! Miadını çabuk oldursun ki eskisini çöpe atıp yenisini alasın…)

Fakat son zamanlarda insanların kendini özel hissetmeye meylettiğini fark ediyorum.

Parası var, kazanıyor, o parayı kazanmak için haftada 45 saat çalışmış, bir şeylere sahip olmak onun da hakkı! Ama gel gör ki, parası o herkesin erişebileceği şeylerin ederinden de fazla. “Hmm peki o zaman neden farklı olmayayım? Karşılayabileceksem eğer neden tabağı bir tasarımcıdan almayayım? Hak ettim ben bunu!”

İşte burada işin içine “arzu nesnesi” olgusu giriyor.

Mutsuz hayatlarımızın, sadece para kazanmak için çalıştığımız hayatlarımızın boşluğunu küçük detaylarla – ama kimsede olmayan özel – objelerle detaylandırmanın kime ne zararı olabilir?

Ve kesenin ağzı açılır, kendini eşsiz ve özel hissetmek için…

Instagram’da, paylaşımlarını keyifle takip ettiğim Secdus diye bir hesap var. Konsept bir mekanı var, hikayesi olan fotoğraflar paylaşıyor, tasarım tabaklar üretiyor ve web sitesi üzerinden satıyor. İnsanın gözünü okşayan sanatsal hoş objeler…

Geçen bir fotoğrafının altındaki yorumları okurken birinin yazdığı cümle dikkatimi çekti: “çok güzel yaa böyle fotomuz olamasa da tabaklarımız olsun dimi ama…” (arkadaşını mention etmiş…)

Vurur yüze ifadesi, en benzersizleri sizin olsun bi’tanesi…

Tüketim toplumunun bir parçası olmak bizi üretkenlikten yoksunlaştırdı. Ellerimizi kullanmayı, bir şeyleri var edebilmeyi unutturdu. Üretmek aslında insanın doğasında var ama üretirsek büyük başlar nasıl para kazanır? Diyorlar ki bize, üretmeyin, biz sizin yerinize üretiriz, siz bizim – daha doğrusu makinelerimizin – ürettiklerini satın almak için sadece çalışın yeter.

İşte arada sırada minik dokunuşlarla hayatlarımıza eşsiz ayrıntılar katarak, yaşamı daha çekilir hale getirmeye çalışıyoruz, çünkü aslında biliyor musun, üretmemek doğana aykırı gelir, hiç üretmeden hep tüketirsen kendini mutsuz hissedersin.

Aman kendini mutsuz hissetme tatlı kız, bir tabak al, yanına bir fincan, hayatına kattığın minik fakat kişiye özel ayrıntılar, üzerindeki ağırlığı alıversin bir çırpıda… Sonra devam!