Sizin çocuğun zekası ne tür?

Üstün zeka (ya da üstün yetenek) kavramı ile birkaç yıl önce bir mail grubunda tanıştım.

Bir anne, feryat ediyor, şaşkınlığını gizleyemiyor, ne yapacağını bilemiyor, karışık karmakarışık duygularını kontrol etmekte güçlük çekiyordu. (Aklımda kalan ifadeler bunlar) Evet çocuğuna üstün zeka (ya da yetenek – aradaki farkı hala çok iyi bilmiyorum) teşhisi konmuştu. Hem gururluydu, hem sevinçliydi, hem de şaşkın.

Bir insanın doğuştan sahip olduğu bir özelliği ile bu insanın annesinin neden gurur duyduğunu (sahi ne gibi bir katkısı olmuş olabilir ki? GEN?!? ) o zaman da anlamamıştım hala da anlamıyorum.

Neyse, konumuz o değil. Bu şaşkın anneye tebrikler yağdı, alkışlar tutuldu, kendisi telkin edildi, rahatlatılmaya çalışıldı, yol gösterildi tecrübeler aktarıldı, hatta hatırı sayılır sayıda anne, kendi çocuklarına da üstün zekalı teşhisi konduğunu döküldü. Buraya kadar her şey tamam da o bilgisiz halimle en çok dikkatimi çeken şey, etrafımda ne kadar çok üstün zekalı çocuk olduğu idi. Yav arkadaş herkes mi üstün, herkesin çocuğu mu üstün zekalı? O günden beri artık algıda seçicilik midir nedir, gerek sosyal medyada gerek çevremde bu konunun tam bir trend topic olduğunu fark etmeye başladım.

İşin ilginç tarafı çocuğu biraz zeka parıltısı gösteren her anne çocuğunu bilmem ne testine sokuyor, öğretmenler sınıftaki her başarılı öğrenciye form gönderiyor, Bilsem sınavına girmesine teşvik ediyordu. Normalde nüfusun belki 2-3% gibi bir diliminin üstün zekalı olması gerekmez miydi? Eldeki verilere bakarsak, nüfusun (en azından çocuk nüfusunun yarısı) üstün zekalı olmalı. Keşke… Belki o zaman memleket kurtulurdu. (araya bir not sıkıştırayım: kulaktan dolma bilgilerle saçmalıyorsam affola. Verdiğim sayısal bilgilere de fazla itibar etmeyin zira kendi adıma detaylı bir araştırma filan yok, dediğim gibi, kulaktan dolma aklımda kalan bilgiler tamamen)

Bu arada, trajikomik şehir efsaneleri kulaktan kulağa dolaşıyor: Efendime söyleyeyim, sosyal medyada üstün zekalı çocukların ebeveynleri bir grup kurmuş, çocuğuna üstün zeka teşhisi konmamış olanlar da gruba giriyormuş. Niye? Girersen senin çocuğun da üstün zekalı olacak mı sanıyorsun? Bilsem sınav açıyormuş, sınıfın yarısı sınava giriyormuş. Sınav demişken, anneler tarafından soruların ardı arkası kesilmiyor: “Sınavda ne soruyorlarmış?” “ay şekerim benim çocuk sınava hiç hazırlanmadı, filancanınki özel ders alıyormuş”??

Bunlar işin eğlencelik kısımları tabii ki… Aslında Aziz Nesin’in de dediği gibi: “Şimdiki çocuklar harika!” hepsi her dönemde harika çünkü her nesil bir önceki nesilden daha zeki, daha üstün. Yani ben çocuğum yaşındayken bilmem ne yapamıyordum ama o yapıyor. Yapacak tabii, normal. Senin bu kadar uyaranın var mıydı? Şu flynn-effect meselesi işte… Belki de bu üstünlük tespitinde bir gariplik var, belki testlerin son kullanma tarihi geçti ve şimdi teste giren her çocuk üstün çıkıyor, neden olmasın:)

Aslında ben çocuğuna üstün zekalı teşhisinin konmasını arzulayan anneleri bir noktada anlayabiliyorum. Mesela el altından böyle bir sonuç alıversek (tanıdık uzman psikolog arkadaşlardan bir güzellik istesek, şşş çaktırma) şu özel okullara götürsek sonucu ve burs murs bi’ şey ayarlayıversek geyiğini ben de yaptım, utanmıyorum. Ulen herkesin çocuğu testi geçiyor bizimkini sokmadan geçti desek, herkes inanır. Ama yemedi, beni ciddiye almadılar.

Zaten teste sokmama gerek yok arkadaş bizimkinin zeka türü farklı. Parlak değil, üstün hiç değil, bizimki “pis zekalı”. Bak çok net söylüyorum, bu teşhisi de ben koydum. Ama tek başıma yapmadım, çevrem de bu yönde beni yüreklendirdi, onayladı, yaşadıklarımızdan daha başka ne çıkarabilirdim ki?

Bilimsel hiçbir dayanağı yok ama gözlemleyin çocuğunuzu, sizinki de aşağıdaki belirtileri gösteriyor ve benzer hadiseler yaşatıyorsa size, pekala “pis zekalı” olabilir:

Belirti 1: anneye lfdkgjlsdrkthlrkhıgfnl şeklinde küfrettiren diyaloglar yaşatıyor mu?

Örnek hadise: “Tırnaklarını yeme Arca!” “Yemiyorum tırnaklarımın etrafındaki etleri yiyorum.” “Onu da yeme!” “Yiyebilirim, sen tırnak dedin, et demedin!” “Şimdi diyorum”. “Önceden diyecektin, şimdi tırnak yemeyi bıraktım, et yemeye alıştım, artık çok zor”"lfdkgjlsdrkthlrkhıgfnl"

Belirti 2: Kaçamak cevaplarını, bahanelerini sana yediriyor mu?

Örnek hadise: Poyrazla oynarken topları komşu bahçeye kaçar. Poyraz’ın babasından rica eder, almasını ama bir topları daha vardır. Tufan amcası, “hadi bununla oynayın, nasıl olsa topunuz var, sonra alırım”, der. Arca mevcut topu da diğer bahçeye şut çeker, omuzlarını kaldırır: “hiç topumuz kalmadı!”

Belirti 3: Kelime oyunlarıyla, savunduğun argümanlarını yerle bir etme davranışı gösteriyor mu?

Örnek hadise: Arca kuzenine “pipi, popo” demeyi öğretir, halası bundan hoşlanmaz, Arca’yı uyarır. Arca, defalarca yapılan uyarılardan sonra “pipo” kelimesini aynı üslup ile Deniz’e öğretir. Pipo kötü bir kelime midir? İtiraz edecek bir durum var mıdır? Yoktur. Sessizce dağılabilinir.

Belirti 4: Bir tartışmayı “ay aman öf yeter” dedirtinceye kadar, dedirtemezse sonsuza kadar sürdürebilme yeteneği var mı?

Örnek hadise: Yemekte mütemadiyen ayağını sallar, benim ayağımı dürter. “Arca yapma, rahatsız oluyorum.” Devam eder. “Arca yapma! Bak devam edersen sofradan şutlanacaksın”. “SEN BENİM ÖZGÜRLÜĞÜMÜ ENGELLEYEMEZSİN!” “Benim özgürlüğümün başladığı yerde seninki biter Arca, özgürlük budur! Her istediğin şeyi yapamazsın!” “Ayağımı sallama özgürlüğüme engel oluyorsun!” “ayağın beni rahatsız ediyor! Sen benim rahatlık özgürlüğüme engel oluyorsun!” “Sallayabilirim ayağımı, bana karışamazsın” (tartışma bilinmezliğe doğru yol alır….)

İşte pis zeka budur. Yazık ki bu zeka türünün topluma bir faydası yoktur (hatta zararı bile olabilir, toplumun bir bireyi olarak şahsımın ruh sağlığını ziyadesiyle etkilemektedir!). Dolayısı ile devletin bir teşviki, özel okulların bir burs vermesi filan, büyük adam olması gibi olasılıklar mevzu bahis değildir. Yani sizin çocuğunuz da pis zeka belirtileri gösteriyorsa, sadece “geçmiş olsun” diyebilirim.